Το Ζαγόρι

Το Ζαγόρι καταλαμβάνει ένα σημαντικό τμήμα του βορειοδυτικού άκρου της Ελλάδας και αποτελεί ένα από τα θεμελιακά στοιχεία του σύγχρονου πολιτισμού της. Γεωγραφικά ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα της Ηπείρου και αποτελείται από 46 παραδοσιακούς οικισμούς, τα γνωστά σε όλους Ζαγοροχώρια.

Έκταση

Καταλαμβάνει έκταση περίπου 1000 τ. χλμ. και ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 3700 κατοίκους σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση, κατατάσσοντάς το σε μια από τις πιο αραιοκατοικημένες περιοχές της Ευρώπης.

Μεγάλο τμήμα του Ζαγορίου έχει ανακηρυχθεί ως Εθνικός Δρυμός από το 1973, ενώ περιβάλλεται από τους ορεινούς όγκους του Σμόλικα, της Τύμφης και του Μιτσικελίου, αρκετές κορυφές των οποίων ξεπερνούν τα 2000 μέτρα υψόμετρο.

Ονομασία

Η λέξη Ζαγόρι προέρχεται από την Σλάβικη διάλεκτο και σημαίνει «πίσω από το βουνό». Διαθέτει ένα από τα σπανιότερα και πλουσιότερα οικοσυστήματα ολόκληρης της Ευρώπης, αριθμώντας αρκετές εκατοντάδες ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας και φιλοξενεί το δεύτερο βαθύτερο φαράγγι του κόσμου, το ξακουστό φαράγγι του Βίκου.

Πελασγικά Τείχη

Ιστορικά έχει αποδειχθεί πως η περιοχή κατοικούνταν από αρχαιοτάτων χρόνων, με χαρακτηριστικότερο εύρημα της εποχής εκείνης, τα Πελασγικά Τείχη που βρίσκονται στον παραδοσιακό οικισμό του Σκαμνελίου. Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το Ζαγόρι απολάμβανε ιδιαίτερα προνόμια, γεγονός που του έδωσε τη δυνατότητα να ανθίσει οικονομικά, πνευματικά και πολιτιστικά.

Κοινωνία

Οι Ζαγορίσιοι ξεχώριζαν για την πλούσια δράση τους στον τομέα του εμπορίου, με αρκετούς εξ’ αυτών να διατηρούν επιχειρήσεις στο εξωτερικό και να επιδίδονται στο γουνεμπόριο. Δημιουργώντας μεγάλες περιουσίες, βοήθησαν τα μέγιστα τον τόπο τους, ιδρύοντας σχολεία, εκκλησίες και πολιτιστικά κέντρα σε κάθε χωριό, αποκτώντας τον τίτλο του Ευεργέτη.

Η ευημερία και η πνευματική άνθηση του τόπου, αποτυπώνεται ξεκάθαρα στα παραδοσιακά κτίσματα των οικισμών, που στέκουν αγέρωχα, αλώβητα στο πέρασμα των αιώνων και συντελούν στην μοναδικότητα και την ποικιλομορφία του σημερινού τοπίου.

Β’ Παγκοσμίος Πόλεμος

Μετά το πέρας των Βαλκανικών Πολέμων και την απελευθέρωση του Ζαγορίου, ακολούθησε ένα έντονο ρεύμα μετανάστευσης προς τα αστικά κέντρα, ενώ κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αρκετά χωριά κάηκαν και λεηλατήθηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής, ερημώνοντας την περιοχή και εξαθλιώνοντας τους εναπομείναντες κατοίκους.

1980

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και μετά δόθηκαν αναπτυξιακά κίνητρα στους κατοίκους, μετατρέποντας σταδιακά το Ζαγόρι σε αυτό που είναι σήμερα, έναν ιδιαίτερα δημοφιλή τουριστικό προορισμό, απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς ικανό να αποζημιώσει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη.

Τα Ζαγοροχώρια ξεχωρίζουν για τα πανέμορφα ανέγγιχτα δάση που τα περιβάλλουν, τα πεντακάθαρα ποτάμια με τα κρυστάλλινα νερά καθώς και τα βουνά με τις αλπικές κορυφές τους που στέκουν αγέρωχες στο χρόνο και κόβουν την ανάσα του ταξιδιώτη.

Είναι όμως η παράδοση αιώνων και η σπάνια αρχιτεκτονική τους που τα κατατάσσει σε ένα μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς που κοσμεί τη χώρα μας. Παραδοσιακοί οικισμοί, χωριά όπου βασιλεύει η απόλυτη γαλήνη, με ανθρώπους απομονωμένους από την βοή των πόλεων σε ένα τοπίο ανυπέρβλητης ομορφιάς.

Γεωγραφία

Το Ζαγόρι χωρίζεται γεωγραφικά σε τρία τμήματα: το Κεντρικό, το Ανατολικό και το Δυτικό. Χαρακτηριστικότερα χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου είναι το Τσεπέλοβο, οι Κήποι, το Μονοδένδρι, η Βίτσα και οι Ασπράγγελοι που αποτελούν και την Διοικητική έδρα του Δήμου.

Στο Δυτικό Ζαγόρι βασιλεύει το Μεγάλο και το Μικρό Πάπιγκο που στέκουν αγέρωχα πολύ κοντά στο φαράγγι του Βίκου και απέναντι από την εντυπωσιακή Αστράκα (κορυφή της Τύμφης) με τους απόκρημνους βράχους της που θυμίζουν πύργους.

Το Ανατολικό Ζαγόρι με τα 16 υπέροχα μικρά χωριά του φωλιασμένα σε καταπράσινα δάση από έλατα, πεύκα και οξιές, δίνει την εντύπωση ότι ο χρόνος σταμάτησε να κυλά.

Τοπία

Τι να πρωτοεπισκεφθεί και τι να θαυμάσει κανείς σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο. Ότι πιο φωτογενές υπάρχει στα Ζαγοροχώρια είναι τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια που αποτελούν πόλο έλξης για κάθε ταξιδιώτη.

Χαρακτηριστικότερα αυτών το γεφύρι του Κόκκορη, το γεφύρι της Κλειδωνιάς, το γεφύρι του Πλακίδα και πόσα άλλα που κοσμούν το πανέμορφο τοπίο και εδώ και τρεις περίπου αιώνες ενώνουν τα χωριά μεταξύ τους και δημιουργούν μονοπάτια στο χρόνο.

Το υπέρτατο φαράγγι του Βίκου που με τη βοήθεια ενός έμπειρου οδηγού μπορεί κάποιος να το διασχίσει σε οκτώ περίπου ώρες, απολαμβάνοντας μια υπέροχη διαδρομή με αφετηρία το Μονοδένδρι, τερματισμό στο χωριό Βίκος και ενδιάμεση στάση στις πηγές του Βοϊδομάτη με τα παγωμένα κρυστάλλινα νερά.

Το καταφύγιο της Αστράκας και η Δρακόλιμνη αποτελούν αξέχαστη εμπειρία για τους φυσιολάτρες και όσους αγαπούν την περιπέτεια. Τέλος ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για τις εκκλησίες και τα μοναστήρια της περιοχής που αποτελούν διαμάντια της αρχιτεκτονικής με πλούσια ιστορία. Ορισμένες εξ΄ αυτών χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα, με πιο όμορφες την Μονή Αγίου Ιωάννη Ρογκοβού στο Τσεπέλοβο, το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Σκαμνέλι, τη Μονή Παναγίας της Σπηλαιώτισσας στην Αρίστη και το Ναό Αγίου Βλασσίου στο Μεγάλο Πάπιγκο.

Κουζίνα

Η τοπική κουζίνα του Ζαγορίου ξεχωρίζει για τις έντονες γεύσεις της και την άριστη ποιότητα των ντόπιων υλικών που χρησιμοποιούνται, καθότι ανέκαθεν το πλούσιο τραπέζι αποτελούσε το σήμα κατατεθέν της περιοχής και ένα μέσο συνάντησης των μελών της οικογένειας και συγγενών από τα γύρω χωριά. Οι διάσημες Ζαγορίσιες πίτες, τα παραδοσιακά γλυκά του κουταλιού και τα εκλεκτής ποιότητας κρέατα έχουν την τιμητική τους.

Ένας τόπος αυθεντικός, σαγηνευτικός, άγριος και υποβλητικός, με χωριά πραγματικά στολίδια, ανάμεσα σε επιβλητικές κορυφές και κατάφυτες πλαγιές, το Ζαγόρι…